2009 Yılında çıkan 5941 sayılı çek kanunu ile çekler; tacir çeki, tacir olmayan çeki, tacir hamiline çek ve tacir olmayan hamiline çek olmak üzere 4 kategoriye ayrılmıştır. Bankalar ise bu 4 ayrı kategorideki çekler için ayrı ayrı çek defteri basmak zorundadır. Her bir çek defteri basıldığı kategoride kullanılmak zorunda olup yanlış kullanılması durumunda keşideci için hapis cezasına varacak yaptırımlar uygulanmaktadır. Bu nedenle kullanılacak çek defterinin seçimi yapılmadan önce yapılacak iş gereği hangi çeke ihtiyaç duyulacağının belirlenmesi gerekmektedir.
Bu yazımızda Hamiline Çek nedir, tacir hamiline çek nedir ve tacir olmayan hamiline çek nedir sorularını cevaplarken sizlerde hangi çeki kullanmanız gerektiğine karar verebileceksiniz.
Hamiline Çek Nedir?
Çekin, her hangi bir isme, nama düzenlenmeden ‘hamiline’ düzenlenmesine hamiline çek denir. Kanunen, kimin lehine düzenlendiği gösterilmemiş olan bir çek, hamiline yazılı çek hükmündedir. Hamiline çek kimin elindeyse o kişi çeki tahsil etme hakkına sahiptir.
Hamiline Çek Nasıl Düzenlenir?
Çek düzenlemek her zaman özen isterken hamiline çek yazmak çok daha dikkat gerektirir. Hamiline çek düzenlenecek ise öncelikli olarak bankaya hamiline çek defteri için başvurulması gerekmektedir. Bankalar hamiline çekler için özel olarak çek defteri basar ve bu çek hesaplarını ayrı takip ederler. Bankalar, hamiline çek hesabı sahiplerinin açık kimliklerini, kimlik numaralarını, bu hesaplardan yapılan ödeme tutarlarını, ödeme yapılan kişilere ait yine kimlik bilgilerini ve kimlik numaralarını Gelir İdaresi Başkanlığı’na elektronik ortamda bildirirler.
Hamiline çek nasıl yazılır? sorusunu madde madde cevaplayalım.
- Lehine düzenlenen bölümünde matbu olarak ‘hamiline’ ibaresi yer alır.
- Düzenlenme tarihi belirtilmelidir
- Çekin düzenlendiği yer yazılmalıdır.
- Ödenecek tutar hem yazı ile hem rakam ile yazılmalıdır.
- Keşideci çeki imzalamalıdır.
Tacir Hamiline Çek Nedir?
Gerçek ve tüzel kişilere, esnaf ve sanatkâr odasına kayıtlı esnaf ve sanatkârlara ticari ilişkiden doğan borçlarını ödemeleri için verilen çek defterlerine tacir çeki denir. Bu çeklerin matbu olarak hamiline basılmasına ise tacir hamiline çek denir.
Tacir hamiline çekte dikkat edilmesi gereken 3 nokta bulunmaktadır.
- Çek defteri verilen kişinin tacir olması gerekmektedir.
- Ticaret ilişkisinden doğan bir borç için tacir hamiline çek kullanılmalıdır. Tacir kişi kendi şahsi borçlarını bu çek ile ödeyemez.
- Çek matbu olarak ‘Hamiline’ düzenlenmiş olmalıdır.
Tacir Olmayan Hamiline Çek Nedir?
Tacir olmayan kişilerin kullandığı çekler tacir olmayan çeklerdir. Bu çekler aynı zamanda, tacirler tarafından ticari olmayan işlemlerinden doğan borçları ödemek için kullanılır. Tacir olmayan çeklerin hamiline olarak düzenlemiş haline tacir olmayan hamiline çek denir. Tacir kişi, kendi iş ve işlemleri ile ilgili ödemelerini tacir olmayan kişinin çek defterini kullanarak çek düzenlemesi halinde 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilir.
Hamiline Çek Ciro Edilebilir mi?
Hamiline çeklerin devri, çekin fiziki olarak el değiştirmesi ile gerçekleşmektedir. Hamiline çekin ayrıca ciro edilmesine gerek yoktur. Fakat cirolanan hamiline çeklerin hukuki niteliği değişmeyecektir.