Ülkemizde vadeli çekler, ciro edilerek devredilebilmesi ve kullanıcılarına borçlarının ödenmesinde vade imkânı sunması nedeniyle tercih edilen bir ödeme aracı olarak kullanılmaktadır.
Yoğun olarak kullanılan çeklerin hamilleri çekin tahsil edilmesi aşamasında, iki farklı yöntem izleyebilirler.
-
Çekin bağlı olduğu, çekin üzerinde yazan, bankanın şubesine gidilerek gişeden çek tahsilâtı yapılabilir. Çekin gişeden tahsil edilebilmesi için borçlunun hesabı çek için müsait olmalıdır. Borçlu, çekin gün içinde ödenmesi için nakit akışını planlamış olsa da çek tahsili için şubeye gidildiğinde hesap müsait olmaya bilir. Bu nedenle çek tahsiline gitmeden önce mutlaka borçludan hesap müsaitliği konusunda teyit alınmalıdır. Ayrıca tahsil edilecek çekler farklı bir şehirdeki banka şubesine bağlı olabilir. Bu durumda çekin tahsili gişeden yapılamayabilir. Çeki gişeden tahsil etmek hem zaman hem iş gücü kaybına neden olacaktır.
-
Çekler diğer bir yöntem olan çek takas sistemi aracılığıyla da tahsil edilebilir. Çek takas sistemi, çeklerin çek hesabının bulunduğu banka yerine farklı bir bankanın şubesine götürülerek tahsil edilmesine olanak sağlayan sistemdir. Çekin bankaya takasa verilmesi konusunda daha fazla bilgi için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Çek Bankaya Nasıl Takasa verilir?
Alacaklı olduğunuz çek bedellerinin çalıştığınız banka aracılığıyla tahsil edilmesini istiyorsanız, vadesi yaklaşan çekleri şubenize fiziki olarak teslim etmeniz gerekecektir. Çekler ile birlikte çeklerin takasa gönderilmesi için şubenize bir talimat da vermeniz gerekecektir. Vereceğiniz talimat ile birlikte bankanız sizin adınıza hareket ederek çekinizi vadesinde tahsil edip bir ertesi günü hesabınıza bedelini geçecektir.
Banka şubeleri müşterilerinden aldıkları çekleri gün içinde toplayıp, genel müdürlüklerine gönderirler. Genel müdürlük birimine ulaşan bu çeklere sistem girişi yapılır ve vadesi geldiğinde bankalar arası takas odaları merkezine tahsil için gönderilir. Buradaki gönderim fiziki olarak yapılmaz yalnızca elektronik ortamda gönderim yapılır. Bankaların takas için yaptığı işlemler göz önüne alındığında çeklerin vadesinde tahsil edilmesi isteniyorsa çeklerin birkaç gün öncesinden şubeye teslim edilmesi gerekmektedir.
Takas Çeki Nedir? Çek takası nasıl yapılır?
Takas Çeki, tahsili takas sistemi aracılığıyla yapılan çeklerdir. Tahsil amacıyla bankaya verilmiş ödemesinin yapılması beklenen çeklerdir. Bankaların genel müdürlükleri takas çeklerini elektronik ortamda bankalar arası takas odaları merkezine (BTOM) iletirler. BTOM alacaklı ve borçlu bankaları buluşturarak borçlu bankalardan aldıkları ödeme emirlerine istinaden alacaklı bankalara ödeme yaparlar. Borçlu bankalar gün içerisinde birkaç kez bankanın takas sistemini çalıştırarak ödemeleri gerçekleştirir. Bu sistem çalışmaları sırasında müşteri hesapları müsaitse çek ödemeleri gerçekleşir.Böylece gün sonunda müsait olan tüm çeklerin ödemesi gerçekleşmiş olur. Çek bedellerini tahsil eden banka bir ertesi işi günü bedelleri müşteri hesaplarına geçer. Böylece çek tahsilâtı gerçekleşmiş olur. Bankalar tahsil ettikleri çekler için belli bir oranda komisyon talep ederler. Bu komisyonlar bankadan bankaya ve müşterilerin işlem hacimlerine göre değişiklik gösterir.
Takastaki Çek Ödenmezse Ne Olur?
Çekler takasa verilirken ibraz sürelerine dikkat etmek gereklidir. Bu ibraz süreleri içinde çekler tahsil edilmeli yada bedeli ödenmez ise arkası yazdırılmalıdır. İbraz süresi içinde takasa verilemeyeceği gibi çekler karşılıksız çıktığında yazdırılamazlar. Bu nedenle çeklerde ibraz sürelerine dikkate edilmesi gerekmektedir.
İbraz Süreleri;
| Çek, düzenlendiği yerde ödenecek ise | 10 Gün |
| Düzenlendiği yer dışındaki bir yerde ödenecek ise | 1 Ay |
| Düzenlendiği Ülkenin dışında bir ülke de ödenecek ise | 1 Ay |
| Düzenlendiği ülke ile ödeme yapılacak Ülke farklı kıtalarda | 3 Ay |
Yer alıyorsa
İbraz süreleri içinde takasa verilen bir çek ödenmez ise çek karşılıksız çıkmış olur ve çekin arkası yazdırılmalıdır. Karşılıksız çıkan çekin aslını banka tutacak ve müşterisine fotokopisini verecektir. Alacaklı bu karşılıksız çek fotokopisi ile icra müdürlüklerine başvurarak alacağı için icra takibi başlatmalıdır. İcra takibi sonrası ise haciz kararı çıkarılır ve alacaklı çek bedelini ve faizini haciz yoluyla tahsil eder.
Alacaklı, karşılıksız çek için ayrıca Cumhuriyet savcılığına başvurarak “karşılıksız çek düzenleme Suçu”ndan dolayı borçlu hakkında suç duyurusunda bulunabilir. Bu durumda karşılıksız çek düzenleyen kişi için her bir çek için 1500 güne kadar adli para cezası uygulanabilir.
Takastaki çek ödenmezse borçlu için hapis cezası bulunmamaktadır, yalnız borçlu düzenlediği karşılıksız çek için aldığı idari para cezasını ödemez ise cezasını hapis cezası olarak çekecektir.
Karşılıksız çekler ve karşılıksız çek cezası konusunda daha detaylı bilgi almak için “Karşılıksız Çek Nedir?” başlıklı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Çekin Tarihi Gelmeden Tahsil Edilir Mi?
Alacaklarını ileri vadeli çekler ile tahsil eden tacirler, nakit sıkışıklığı yaşadığında ilk aklına gelen soru çek vadeden önce tahsil edilir mi? olacaktır. Bu sorunun cevabı ise, çekler vadesinden önce bankaya ibraz edilerek tahsil edilememektedir. Kanun koyucu, vadeli çeklerin vadesinden önce tahsil edilmesinden dolayı borçlu işletmeler sıkıntı yaşayacağı için bu durumun önüne geçmiştir. Çek kanunun 3.maddesinin geçici 5. fıkrasına göre 31.12.2021 tarihine kadar keşide tarihi olan çeklerin üzerinde yazılan tarihten önce tahsile verilmesi yasaklanmıştır. Finans piyasaları ileri vadeli çeklerin vadesinden önce nakde çevrilmesine faktoring firmaları aracılığıyla çözüm üretmiştir. Faktoring, vadeli alacakların vadesini beklemeden belli bir kesinti karşılığı hemen nakde çevrilmesidir.
Çeklerinizi nakde çevirirken güvenilir ve kesinti oranları düşük firmaları tercih etmelisiniz. Güncel kesinti Çeklerinizi nakde çevirirken oranlarını öğrenmek için Faktoring Hesaplama sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.